Ortaklığın giderilmesi (İzalei Şüyu) davaları, paydaşlar arasında aynen paylaşılması mümkün olmayan taşınır veya taşınmaz malların İcra Ve İflas Kanunu hükümleri gereğince açık artırma ile satılarak, pay oranında bedelinin paydaşlar arasında hâkim aracılığı ile paylaştırılması talebini kapsayan davalardır. Uygulamada yaygın olarak izalei şüyu davaları olarak bilinir. Paylı veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz malda ortaklar arasındaki paydaşlığa son vererek kişisel mülkiyete geçişi sağlayan ve davanın bütün tarafları için aynı neticeyi doğuran bir dava türüdür.

Davanın Genel Nitelikleri

Genellikle ortaklığın giderilmesi davaları, miras yoluyla intikal eden paylı taşınmazların mirasçılar arasında taksiminin mümkün olmamasından dolayı açılmaktadır. Bu itibarla davanın açılabilmesi için taşınmazın aynen taksiminin  mümkün olmaması veya taksimi halinde çok fazla değer kaybına uğrayacak olması lazımdır. Bu davalarda görevli mahkeme, sulh hukuk mahkemeleridir. Dava taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde veya mirasbırakanın son ikametgâh konutu mahkemesinde de açılabilir. Mirasçılardan herhangi biri davayı açmaya yetkili olduğu gibi tereke alacaklıları veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi ile taşınmazda hak sahibi haline gelen kişiler de bu davayı açabilecektir. Terekenin davacı veya davacılar dışındaki bütün diğer miraçıları davalı olacaktır.   

Medeni Kanunda Ortaklığın Giderilmesi Hükmü

Türk Medeni Kanunu (TMK) 698.madde hükmüne göre, “Hukukî bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını isteyebilir”. TMK madde 699’da da paylaşmanın şekli belirtilmiştir: “Paylaşma, malın aynen bölüşülmesi veya pazarlık ya da artırmayla satılarak bedelinin bölüşülmesi biçiminde gerçekleştirilir. Paylaşma biçiminde uyuşma sağlanamazsa, paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi hâlinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verir. Bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa, açık artırmayla satışa hükmolunur. Satışın paydaşlar arasında artırmayla yapılmasına karar verilmesi, bütün paydaşların rızasına bağlıdır”.

Davanın Seyri Aşamaları

Ortaklığın giderilmesi davaları, basit yargılama usulüne tabidir. Dava matbu harca tabidir. Her ne kadar davayı açan paydaş dava harcını ve mahkeme giderlerini davanın başında ödemek durumunda olsa da, davanın neticesinde mahkeme giderleri ve avukatlık ücretleri payları oranında bütün taraflara yükletilir. Dava açıldıktan sonra, davalı taraflara duruşmalar için davetiye çıkarılır. Mahkeme tapu ve nüfus kayıtlarını getirtip gerekli incelemeyi yapar. Taşınmaz veya taşınmazların mahallinde teknik bilirkişi marifetiyle keşif yapılır ve aynen taksimin mümkün olup olmadığı belirlenir. Şayet keşif sonucu gelen bilirkişi raporunda, aynen taksimin mümkün olmadığı tespit edilirse, taşınmazın satış suretiyle (şüyuun izalesine) ortaklığın giderilmesine karar verilir. Mahkeme karar verdikten sonra dosya satış için yetkili icra dairesine gönderilir. Satış işlemi, ihale günü belirlenerek, icradan açık artırma suretiyle yapılır. Satıştan sonra elde edilen para, herbir paydaşın veraset ilamındaki payı oranında kendi hesabına yatırılır. Böylece ortaklık giderilmiş olur.

Uygulamada mirasçıların dava açıldıktan sonra fakat satıştan önce kendi aralarında uzlaştıkları görülmektedir. Bu durumun ana sebebi, dava konusu taşınmaz veya taşınmazların açık artırmada değerinden düşük fiyata satılması riskidir. Bu tür davalar zamanaşımına tabi değildir. Her zaman açılabilir.    

Av. Alper Osman Genç – İstanbul Barosu

Yorumlar