Havayolunda Fazla Bilet Satışı

Overbooking kavramı genellikle havacılık sektöründe karşımıza çıkan ve uçuşlarda uçaktaki mevcut koltuk sayısından daha fazla bilet satılmasını ifade eden bir uygulamadır. Havayolu firmaları her uçuşta koltuk kapasitesinden daha fazla sayıda bilet satışı yapar. Uygulamanın temel felsefesi, havayolu ile seyahat eden yolcuların herhangi bir nedenle uçuşa gelmemeleri ya da uçağa yetişemeyecek olmaları durumunda, çok yüksek maliyetleri olan havayolu firmalarının zararının minimize edilmesidir. Havayolu firmalarının her uçuş için koltuk sayısından ne kadar fazla bilet satışı yapacağı, kapsamlı istatistiksel analizlere dayanan bir süreç sonucunda belirlenmektedir.

Overbooking Uygulamasının Yasal Zemini

Söz konusu uygulama tüm dünyada belli yasal çerçeveya oturtulmuş; bu yönüyle de gerek havayolu firmalarına gerekse yolculara belli haklar ve yükümlülükler getirmiştir. Overbooking uygulaması Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği- IATA (International Air Transport Association) tarafından da onaylanan bir durumdur. Ülkemizde de, 1 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe giren Havayolu İle Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik ile uygulamanın yasal zemini oluşturulmuştur. Yönetmelikte, havayolu ile seyahat eden yolcuların sahip olduğu haklar ve bu hakların geçerli olduğu durumlar ile yolcuların uçağa kabul edilmediği, uçuşlarının iptal edildiği ve uçuşlarının ertelendiği durumlardaki asgari hakları düzenlenmiştir. Bu yönetmeliğin kaynağı da 2005 tarihinde yürürlüğe giren uçuşların iptali veya gecikmesi durumunda yolculara tazminat ve yardım konusunda ortak kurallara yönelik Avrupa Birliği’nin (EC) 261/2004 Numaralı Tüzüğüdür. 

Uygulama Kapsamında Yolcuların Yasal Hakları 

Uçağa kabul edilmeme hali ile yolcuya sağlanan imkân ve haklar, yönetmeliğin 5. maddesinde ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Günler öncesinden biletini alıp, uçuş saatinden uygun süre öncesinde de havaalanına gelen bir yolcu overbook dolayısıyla uçağa alınmadığında bir takım yasal hakları vardır ve bunların içerisinde tazminat hakkı da bulunmaktadır. Türk menşeli hava taşıma işletmelerinin Türkiye’deki havaalanlarına ya da havaalanlarından yapılan uçuşlar ile yabancı menşeli hava taşıma işletmelerinin ise Türkiye’deki havaalanlarından gerçekleştirdikleri tarifeli ve tarifesiz tüm uçuşlar söz konusu yönetmeliğin kapsamına girmektedir. Bilet aldığı halde uçağa alınmayan yolcuya havayolu firma yetkilisi ilk olarak sonraki uçuşu teklif eder. Ayrıca bu durumdaki yolcuya yemek ikramı, konaklama, ulaşım hizmeti sağlama, ekonomik sınıfta uçuyorsa sınıfını business class’a aktarma, ilave ücretsiz açık bilet ve para gibi tekliflerde bulunulur. Bir veya daha fazla gece konaklamanın gerekli hale geldiği durumlarda veya yolcu için ilave bir konaklamanın gerekli hale geldiği durumlarda, otelde veya uygun bir konaklama tesisinde konaklama, havaalanı ve konaklama yeri (otel veya benzeri) arasındaki ulaşımı sağlamak, ayrıca yolculara ücretsiz olarak süre kısıtlaması olmaksızın iki telefon görüşmesi, faks mesajı veya e-posta hizmeti teklif edilmesi Yönetmelikçe sağlanması gereken imkânlardır. Havayolu firma yetkilisinin uçağa alınmayan yolcuya yönetmelikteki seçenekler arasında tercih yapma hakkı vererek yardımcı olması gerekmektedir. Yolcuya, hakları bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak bildirilmediği takdirde ve bu nedenle yolcunun bu Yönetmelikte öngörülmüş olandan daha düşük bir tazminatı kabul etmesi durumunda dahi, yolcu ek tazminat elde etmek amacıyla yetkili mahkemeler veya kurumlar nezdinde gerekli girişimlerde bulunma hakkına sahiptir.

Yolcu uçağa kabul edilmeme sebebiyle yapacağı seyahatin gerçekleştirilmeyen bölüm veya bölümleri ile planlamış olduğu seyahatin tamamlanmasının artık herhangi bir anlamı kalmaması durumunda, seyahatin gerçekleştirilen bölüm veya bölümleri için, bilet ücretinin tamamının satın alınmış olduğu fiyat üzerinden iadesini talep edebilir. 

Konuyla ilgili emsal bir Yargıtay kararında da; overbook uygulamasına maruz kalan yolcunun tazminat hakkı olduğu kabul edilmiş ve şu ifadelere yer verilmiştir: “Bu durumda, yukarıda açıklanan ilke ve esaslar ışığında, davacıların “overbooking” uygulaması nedeniyle uçağa alınmamak suretiyle manevi zararının oluştuğu göz önüne alınmak ve gerekirse davalı kurumun yapmış olduğu Kahire aktarmalı İstanbul uçuşuna yer temin edilmesi gibi teklif de değerlendirilmek suretiyle davacılar yararına uygun bir manevi tazminata hükmedilmek gerekirken, yazılı şekilde, şartları oluşmadığından bahisle ret hükmü kurulması doğru görülmemiş, hükmün davacılar yararına bozulması gerekmiştir.”

Av. Alper Osman Genç – avukatalpergenc@gmail.com

Yorumlar